Z pewnością wiele osób spotkało się z terminem takim jak stopa cukrzycowa. Określa on szereg różnorodnych zmian chorobowych w obrębie stóp. Spowodowany jest on długoletnią i źle leczoną lub w ogóle nie leczoną cukrzycą. Tak naprawdę to właśnie zespół stopy cukrzycowej stanowi pierwszą przyczynę amputacji kończyn dolnych zarówno w całym naszym kraju, jak i na świecie. Stopa cukrzycowa może rozwijać się z powodu niedotlenienia kończyny. Przyczyną tego będzie złe ukrwienie w obrębie stopy. Cały proces niedotlenienia dotyczy zarówno skóry, tkanek miękkich, jak również wszystkich mięśni, a także również nerwów i kości. Zatem mowa tutaj o całej strukturze stopy. Dzisiaj zastanowimy się nad tym, jak możemy rozpoznać stopę cukrzycową, a przede wszystkim i jak możemy ją leczyć. Pamiętajmy, że nie każdy diabetyk posiada stopę cukrzycową, dotyczy ona ok. 25% populacji wszystkich chorujących na cukrzycę i jest jej przewlekłym powikłaniem.
Jakie są objawy stopy cukrzycowej?
Kiedy pacjent zgłasza bóle kończyn dolnych pojawiające się po przebyciu pewnego dystansu lub w zaawansowanej miażdżycy są to bóle spoczynkowe – konieczna jest konsultacja z chirurgiem naczyniowym i wykonanie badania tzw. doppler USG. Wtedy też skóra będzie posiadała skłonności do łuszczenia się ze względu na swoją suchość. Charakterystyczne będą tutaj także
- pęknięcia na piętach,
- paznokcie będą zdeformowane, kruche, łamliwe,
- tempo ich wzrostu spowolnione,
- sama stopa często będzie chłodna i sina.
Takie patologiczne zmiany świadczą o tak zwanej stopie cukrzycowej niedokrwiennej.
Warto również zauważyć, że w sytuacji, kiedy zmiany chorobowe będą spowodowane uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego, wyróżniamy tutaj także stopę cukrzycową neuropatyczną. W takiej sytuacji co prawda mamy zmniejszone uczucie bólu, temperatury i czucia w stopie.
Wśród objawów także należy wymienić uczucie takie jak:
- kłucie,
- mrowienie,
- pieczenie,
co często nazywane jest syndromem skarpetek. Z czasem również w tym przypadku zaobserwujemy pewne zdeformowania, które świadczą o procesie chorobowym, zachodzących w obrębie tkanek oraz kości. Skóra będzie niezwykle sucha i bolesna, co wiąże się także z powstającymi głębokimi pęknięciami.
W stopie cukrzycowej dość charakterystyczne są ogniska martwicze, a istniejące otwarte rany często doprowadzają do zakażeń.
Zarówno wspomniane zmiany niedokrwienne jak i neuropatyczne rozwijają się bardzo często równocześnie, aczkolwiek proporcje tych dwóch chorób mogą być zaburzone. Mimo tego, że dla samego pacjenta określenie rodzaju stopy cukrzycowej nie jest aż tak istotne, dla lekarzy bywa to kluczowe, by podjąć specjalistyczne i przede wszystkim prawidłowe leczenie.
Leczenie stopy cukrzycowej
Tak jak już wspomnieliśmy na samym początku – stopa cukrzycowa zawsze ma swoją przyczynę i nie pojawia się samoistnie. Wśród głównych źródeł problemu należy wymienić zaniedbania w kontroli glikemii. Oczywiście samo zadbanie o cukrzycę i wyrównanie wartości nie sprawi, że stopa cukrzycowa zostanie wyleczona zwłaszcza w sytuacji, kiedy doszło do rozległych zmian. Interwencja ze strony ortopedów i chirurgów może być konieczna.
Niestety, zdarzają się jednak takie sytuacje, że pacjenci korzystają z pomocy specjalistów zbyt późno. Dopiero w tym momencie, kiedy mówimy już o stopie zdeformowanej, która często utrudnia, a nawet uniemożliwia chodzenie.
Również w takich sytuacjach obserwujemy otwarte rany, które zostały zaniedbane. W sytuacji, kiedy dochodzi do leczenia szpitalnego, podejmuje się działania dotyczące unieruchomienia stopy i dbanie o to, aby chory na niej nie stawał. Oczywiście wycina się tutaj również ognisko martwicze w zależności od stanu stopy. Kluczowa jest walka z zakażeniami, zadbanie o udrażnianie zwężonych naczyń krwionośnych, w celu przywrócenia prawidłowego krążenia w kończynach dolnych. Jednakowoż warto zdawać sobie sprawę z tego, że sam proces leczenia ran nie jest zadaniem łatwym i szybkim.
Niestety, często dochodzi do sytuacji, że amputacja jest konieczna. Mówimy o palcach, fragmencie stopy, całej stopie, a nawet koniecznością bywa amputacja całej kończyny dolnej w okolicach pachwiny.
Działania profilaktyczne
Oczywiście stopa cukrzycowa wiąże się nierozerwalnie z cukrzycą, dlatego pierwszym oraz niezbędnym elementem, który powinniśmy stosować w profilaktyce, aby nie dopuścić do rozwoju stopy cukrzycowej, jest dbałość o prawidłową glikemię. Oczywiście samo to nie wystarczy. Istotne jest również to, aby diabetycy codziennie oglądali swoje stopy. Tylko w ten sposób możliwe będzie do zweryfikowania, czy nie pojawiają się różnego rodzaju zmiany w postaci otarć czy pęknięć. Istotna jest również inwestycja w wygodne obuwie, które będzie wykonane z naturalnych materiałów i odpowiednio wyprofilowane. Rzecz jasna, wybrane buty powinny być także nieco luźniejsze, by nie doprowadzały do wspomnianych otarć. Warto również zauważyć, że unikanie otwartych butów będzie tutaj kluczowe, o czym często zapominamy.
Ograniczony ból może doprowadzić do tego, że chory nie zauważy nawet drobnych ran czyli, że występuje u niego stopa cukrzycowa.
Zatem osoby zmagające się ze stopą cukrzycową często nie odczuwają nawet tego, że doszło do skaleczenia. Również w sytuacji porannej lub wieczornej toalety należy zwrócić uwagę na temperaturę wody zarówno w wannie, jak i pod prysznicem, gdyż ze względu na problem z nieprawidłowym odczuwaniem temperatury, możemy doprowadzić do oparzenia stop. Codzienna pielęgnacja powinna opierać się także na stosowaniu kremów i preparatów, które zadbają o nawilżenie i natłuszczenie przesuszonej skóry. W tym celu warto sięgnąć po preparaty dobrane indywidualnie przez specjalistę do potrzeb skóry stóp pacjenta. Również umiejętne obcinanie paznokci jest tutaj kluczowe, by tym samym nie dopuścić do żadnych urazów, które w sytuacji skaleczenia mogłyby doprowadzić do powstania większych ran. Nie umiejętnie podcięty paznokieć także może przyczynić się w przyszłości do powstania zespołu stopy cukrzycowej przy współtowarzyszącej neuropatii i angiopatii.
Wiele ciekawych treści możecie zobaczyć też na naszym kanale YouTube.
Podsumowanie
Śmiało możemy zatem przyznać, że zespół stopy cukrzycowej jest konsekwencją nieprawidłowo lub zupełnie nieleczonej i jednocześnie niekontrolowanej cukrzycy. Dotyczy to około 25% wszystkich chorych zmagających się z tą chorobą. Prawidłowo prowadzone leczenie, szczególne zadbanie o istniejące rany i odciążenie stopy będą tutaj kluczowe. Jednak zawsze warto pozostawać pod opieką specjalisty i korzystać z dostępnych konsultacji, by tym samym nie doprowadzić do ostatecznych form leczenia, które nierozerwalnie wiążą się w tej sytuacji z amputacją.
