Zespół stopy cukrzycowej jest powikłaniem w chorobie cukrzycy (potocznie stopa cukrzycowa). Nie tylko nieestetyczne wygląda, ale nieleczony może doprowadzić do poważnych powikłań (w tym nawet amputacji stopy). W przypadku jego wystąpienia bardzo ważna jest odpowiednio szybka diagnoza i konsekwencja w leczeniu. Dlatego warto wiedzieć, co jest jego przyczyną i co można zrobić, aby mu zapobiegać.
Czym jest zespół stopy cukrzycowej?
Są to zmiany w obrębie stóp takie jak:
- rany,
- owrzodzenia
- zniekształcenie stopy z powodu przewlekłej, postępującej destrukcji układu kostno-stawowego.
W zależności od czynnika etiologicznego, czyli czynnika wywołującego chorobę może mieć postać:
- neuropatyczną,
- niedokrwienną,
- mieszaną neuropatyczno – niedokrwienną.
Stopa cukrzycowa – jak często występuje?
Zespół stopy cukrzycowej jest powikłaniem źle leczonej lub nieleczonej cukrzycy. Według statystyk dotyczy on około 25% populacji cukrzyków. Oznacza to, że aż co czwarta osoba ma lub może mieć w przebiegu cukrzycy objawy zespołu stopy cukrzycowej.
Przyczyny powstawania stopy cukrzycowej
Do przyczyn powstawania omawianych zmian chorobowych należy:
- niestosowanie się do zaleceń dietetycznych
- brak codziennej kontroli poziomu cukru za pomocą glukometru
- rozwinięta neuropatia cukrzycowa
Neuropatia cukrzycowa to zaburzenia czucia w obrębie stóp. Pacjent nie czuje wówczas na przykład skarpetek lub przesuniętej wkładki w bucie. Nie będzie przy tym czuł bólu i tarcia, które byłyby sygnałem dla poprawy obuwia a przez to uniknięcia powstania otarć. W skrajnych przypadkach osoba z rozwiniętą neuropatią może nawet nie poczuć zranienia poprzez wbicie gwoździa w stopę.
W związku z tym, że stopy są najdalej odsuniętym elementem ciała, trudno obserwować je samemu. Dlatego też cukrzycy powinni być pod stałą obserwacją, ponieważ sami często nie są w stanie, w odpowiednio szybki sposób zidentyfikować tego, co dzieje się w obrębie tej kończyny.
Dlaczego pacjenci ze stopą cukrzycową nie zgłaszają się wcześniej do lekarza?
Chory nie czuje rany lub oparzenia, dlatego nie robi nic w kierunku leczenia tych dolegliwości. W tym czasie rany się rozwijają, bakterie kolonizują środowisko rany. Na stopie pojawia się zaczerwienienie i obrzęk, ale w związku z tym, że pacjent nadal nie odczuwa dolegliwości bólowych, bagatelizuje problem.
W wyniku myślenia “może samo się zagoi” cukrzycy często zbyt późno trafiają pod opiekę specjalistów zajmujących się leczeniem stopy cukrzycowej. Jest to duży błąd, ponieważ nie każdy zdaje sobie sprawę, jak obchodzić się ze zmianami chorobowymi (należy np. odciążyć stopę w miejscu trudno gojącej się rany) czy jakich opatrunków użyć.
Dlaczego warto znać konkretne zalecenia? Dla przykładu wiele osób (błędnie) myśli, że powinno moczyć stopy w szarym mydle, przez co wyrządza sobie jeszcze większe szkody. O tym, dlaczego nie powinno się tego robić, mówiliśmy na naszym kanale YouTube w filmie “Czy szare mydło jest dobre? Nie mocz stóp w szarym mydle!”. Zachęcamy do jego obejrzenia.
Jak zapobiegać powstawaniu stopy cukrzycowej?
W profilaktyce powstawania stopy cukrzycowej bardzo ważnym elementem jest profilaktyka ogólna cukrzycy. Mowa tutaj m.in. o kontrolowaniu glikemii, odpowiedniej technice podawania insuliny, odpowiednim obliczaniu dawek w stosunku do planowanych posiłków, liczeniu wymienników węglowodanowych oraz dbaniu o odpowiedni sposób żywienia i suplementacji. Aspekty te są bardzo ważne w leczeniu pacjenta z zespołem stopy cukrzycowej. Wymaga on bowiem holistycznej opieki. Samo czyszczenie rany, zmiana opatrunków na tym etapie mogą już nie wystarczyć.
Ważna jest też profilaktyka powstawania ran. Tutaj dużą rolę odgrywa podolog, czyli osoba, która odpowiada zarówno za aspekt edukacyjny, jak i pomaga w regularnym usuwaniu zmian i zapobieganiu powstawania nowych (np. skraca płytkę paznokciową i oszlifowuje ją oraz usuwa powstające zrogowacenia).
Ponadto w przypadku stopy cukrzycowej typu niedokrwiennego, nieodłącznym elementem opieki nad pacjentem jest skierowanie go do chirurga naczyniowego. Wykona on tzw. Doppler USG, dzięki czemu będzie mógł stwierdzić, na jakim poziomie jest blokada w dopływie krwi oraz gdzie dokładnie znajduje się problem, by następnie zaproponować pacjentowi odpowiednie rozwiązanie (często operacyjne). W wyniku podjętych działań, u chorego przywrócony zostaje odpowiedni przepływ krwi w kończynach dolnych, a to z kolei jest ważne w procesie gojenia.
Z tego względu leczenie zespołu stopy cukrzycowej wymaga często współpracy wielu specjalistów (chirurga, diabetologa, dietetyka, podologa).
Jeśli problem dotyczy Ciebie lub Twoich bliskich, zapraszamy do kontaktu.
